Türkiye’de güç teknolojileri iş modellerini değiştirecek

Genişleyen dijital erişimin, 2025-2030 devrinde Türkiye’de işgücü piyasasında değerli değişimlere yol açması bekleniyor. Bu durum, ülkede faaliyet gösteren firmaların yapay zekâ ve robotik üzere teknolojileri daha ağır biçimde benimsemesinin önünü açacak. Ayrıyeten Türkiye’deki şirketlerin yüzde 60’ı, güç teknolojilerinin iş modellerini dönüştüreceğini öngörüyor. Bu beklentiler, ülkede en süratli büyümesi öngörülen iş rolleri listesinde de kendini gösteriyor: Robotik Mühendisleri, Yenilenebilir Güç Mühendisleri ve Otonom ve Elektrikli Araç Uzmanları, önümüzdeki periyotta öne çıkması beklenen meslekler ortasında yer alıyor.

İşverenler, Türkiye’de 2030 prestijiyle iş başında gereken maharetlerin yüzde 44’ünün değişeceğini iddia ediyor; bu oran, global ortalama olan yüzde 39’un üzerinde seyrediyor. Yapay zekâ ve büyük data, teknolojik okuryazarlık ile siber ağ ve güvenlik, ülkede en süratli büyümesi beklenen marifetler olarak gösteriliyor. Bunun yanı sıra, çok lisanlı yetkinliklerin kıymetinin de global ortalamaya nazaran daha yüksek bir artış göstermesi dikkat çekiyor.

En büyük pürüz maharet açığı

Dünya çapında binin üzerinde şirketin iştirakiyle hazırlanan rapor, günümüzde iş dünyasının dönüşümünün önündeki en büyük pürüzün maharet açığı olduğuna işaret ediyor. Patronların yüzde 63’ü, karşılaştıkları en kıymetli zorluğun marifet eksikliği olduğunu vurgularken, mevcut işlerde gerekli maharetlerin yaklaşık yüzde 40’ının değişmesi bekleniyor.

Yapay zekâ, büyük data ve siber güvenlik alanlarındaki teknoloji hünerlerinin talebi süratle artarken, yaratıcı düşünme, dayanıklılık, esneklik ve çeviklik üzere insani hünerler de kritik değerini koruyacak. Süratle değişen iş piyasasında, her iki marifet çeşidini de barındıran bir birleşik marifet setinin giderek daha gerekli hale gelmesi bekleniyor.

Ön saflarda yer alan roller ile bakım ve eğitim üzere temel bölümlerin, 2030’a kadar en yüksek iş artışını yaşaması bekleniyor. Yapay zekâ ve yenilenebilir güç alanındaki gelişmeler de iş piyasasını tekrar şekillendirerek teknoloji yahut uzmanlık gerektiren birçok rolde talebi artırıyor. Buna karşılık, grafik dizayncılar da dahil olmak üzere rutin birtakım rollerin talebinde gerileme gözleniyor.

“Üretken yapay zekâ ve süratle değişen teknolojik ekosistem hem eşsiz fırsatlar sunuyor hem de önemli riskler yaratarak kesimleri ve iş gücü piyasalarını dönüştürüyor,” diyen Dünya Ekonomik Forumu İş, Fiyatlar ve İş Yaratma Bölümü Başkanı Till Leopold.

Sözlerine şunları ekliyor: “Şirketler ve hükümetler, marifetlere yatırım yaparak adil ve sağlam bir global iş gücü inşa etmek için bugünden harekete geçmeli.”

2030’daki iş piyasasında değerli değişim bekleniyor

Tarım çalışanları, kuryeler ve inşaat emekçileri üzere ön saflardaki roller, 2030 prestijiyle en büyük mutlak iş artışını yakalayacak. Nüfus eğilimleri ve temel bölümlerdeki artan taleple birlikte hem hemşireler üzere bakım kesimi çalışanları hem de eğitim alanındaki profesyoneller için kıymetli bir büyüme öngörülüyor. Yapay zekâ, robotik ve bilhassa yenilenebilir güç ile etraf alanlarındaki gelişmelerin ise bu uzmanlıkları gerektiren rollere olan talebi artırması bekleniyor. Öte yandan, kasiyerler ve idari asistanlar üzere zati gerileme eğiliminde olan rollere, üretken yapay zekânın yarattığı dönüşüm nedeniyle grafik tasarımcıların da eklenmesi dikkat çekiyor.

120 milyon çalışan işsizlik riskiyle karşı karşıya

Küresel ölçekte iş dünyasının dönüşümünü en çok zorlayan etmen olan maharet açığı, patronların yüzde 63’ü tarafından geleceğe hazırlanmada esas pürüz olarak görülüyor. Global işgücünün 100 kişi olarak temsil edildiği bir senaryoda, 59 kişinin 2030’a kadar tekrar marifet kazanması yahut mevcut maharetlerini geliştirmesi gerekecek. Lakin bu bireylerin 11’inin kelam konusu eğitim imkanlarına erişemeyeceği varsayım ediliyor. Bu da orta vadede 120 milyonu aşkın çalışanın işsiz kalma riskiyle karşı karşıya olabileceği manasına geliyor.

Yapay zekâ, büyük data ve siber ağ ve güvenlik alanlarındaki maharetlere olan talebin en süratli formda artması öngörülürken, analitik düşünme, bilişsel marifetler, dayanıklılık, liderlik ve iş birliği üzere insani hünerler de kritik kıymetini koruyor. Çok sayıda gelişen iş kolunda, teknoloji ve insani maharetleri harmanlayan birleşik marifet seti giderek daha fazla talep görecek.

Şirketler işgücünü azaltmayı hedefliyor

Yapay zekâ, iş modellerini değerli ölçüde dönüştürüyor. Global ölçekte patronların yarısı, yapay zekânın sunduğu yeni fırsatları kıymetlendirmek gayesiyle faaliyetlerini tekrar konumlandırmayı planlıyor. Bu değişime yönelik en yaygın yaklaşım, çalışanların yine maharet kazanmasına yahut maharetlerini geliştirmesine yatırım yapmak. Patronların yüzde 77’si bu doğrultuda adım atacağını belirtiyor. Bununla birlikte, yüzde 41’i yapay zekânın otomatikleştireceği birtakım misyonlar nedeniyle iş gücünü azaltmayı öngörüyor. Patronların neredeyse yarısıysa, yapay zekâdan etkilenen durumlardaki çalışanlarını farklı departmanlara kaydırmayı planlayarak hem maharet açığını kapatmayı hem de teknolojik dönüşümün insan üzerinde yaratabileceği olumsuz tesirleri hafifletmeyi hedefliyor.

Hızla gelişen teknolojiler, iş dünyası başkanları, siyaset yapıcılar ve çalışanları iş birliğine zorluyor. Tüm paydaşların, bir yandan iş gücünü bu değişimlere hazırlamaya çalışırken öbür yandan da kesimler ve ülkeler ortasında ortaya çıkabilecek işsizliği önlemek için sorumluluk alması gerekecek.

Maliyetler iş modellerini değiştirecek

Yaşam maliyetlerindeki artış, işgücü piyasasında dönüşüme neden olan en önemli etkenlerden biri olarak öne çıkıyor. Patronların yarısı, artan maliyetlerin iş modellerini dönüştüreceğini öngörüyor. Global enflasyonda gözlenen gerilemeye karşın, fiyat baskıları ve yavaşlayan ekonomik büyümenin 2030’a kadar dünya genelinde 6 milyon işi ortadan kaldıracağı iddia ediliyor. Bu zorluklar, dayanıklılık, çeviklik, esneklik ve yaratıcı düşünme üzere hünerlere olan gereksinimi artırıyor.

Demografik değişimler de iş gücü piyasasında kıymetli rol oynuyor. Yüksek gelirli ülkelerdeki yaşlanan nüfus, sıhhat hizmetlerine olan talebi artırırken, düşük gelirli ülkelerdeki artan çalışma çağındaki nüfus, eğitim bölümünde büyümeyi tetikliyor. Tüm bu farklılıklar, yetenek idaresi, eğitim ve mentorluk odaklı iş gücü stratejilerini mecburî hale getiriyor.

Jeopolitik tansiyonlar ise işletmelerin yüzde 34’ü için en büyük telaş kaynağı durumunda. Ticaret kısıtlamaları ve endüstriyel siyaset değişimleri de birçok şirketin stratejilerini yine şekillendiriyor. Kimi şirketler, offshoring yahut reshoring siyasetleriyle pozisyon değişikliğine gitmeyi planlıyor. Tüm bu gelişmeler, siber güvenlik üzere alanlardaki hünerlere olan talebin daha da artmasına yol açıyor.

Somut yatırım yapılmalı

Dünya Ekonomik Forumu, hükümetleri ve iş dünyasını, işgücü piyasasında yaşanan süratli dönüşüme cevap vermek ve gelecek kuşaklara daha adil, esnek ve sürdürülebilir bir çalışma ortamı sunabilmek ismine marifet geliştirmeye yönelik somut yatırımlar yapmaya davet ediyor. Bu gayretlerin, hem global iş gücünün geleceğini şekillendirmede hem de ekonomik ve toplumsal kalkınmayı desteklemede kritik bir rol oynayacağı vurgulanıyor.