Bu değişimler, Kızıldeniz nakliyesine yönelik atakların devam etmesi nedeniyle Avrupa’daki rafinerilerin kapanması sonucunda daha besbelli hale geldi.

Ortadoğu’nun Avrupa’ya ihracatında sert düşüş

Araştırmacı Kpler’in gemi izleme datalarına nazaran, Orta Doğu’dan Avrupa’ya ham petrol ihracatı 2024’te yüzde 22 düştü.

Enerji danışmanı ve eski petrol tüccarı İsmi Imsirovic, petrol akışlarındaki değişimin “fırsatçı ittifaklar yarattığını” söyledi ve Rusya ile Hindistan, Çin ve İran ortasındaki daha yakın münasebetlerin petrol ticaretini tekrar şekillendirdiğini belirtti.

Imsirovic; “Petrol artık en düşük maliyet eğrisi boyunca akmıyor ve birinci sonuç, navlun fiyatlarını artıran ve sonunda rafineri marjlarını düşüren şiddetli nakliye koşulları” değerlendirmesinde bulundu.

Artan kaya gazı üretimiyle global petrol ticaretinin kazananı ABD oldu. Ülke günde 4 milyon varil ihraç ederek global petrol ticaretindeki hissesini yüzde 9,5’e çıkardı ve Suudi Arabistan ile Rusya’nın gerisinde kaldı.

Ticaret yolları ayrıyeten Nijerya’daki devasa Dangote petrol rafinerisinin faaliyete geçmesi, Kanada’nın Trans Mountain boru sınırının ülkenin batı kıyısına genişletilmesi, Meksika’daki petrol üretiminin düşmesi, Libya petrol ihracatında kısa müddetli bir durma ve Guyana hacimlerinin artmasıyla tekrar düzenlendi.

Daha fazla düşüş alanı

Gemi brokerliği firması Poten & Partners’ta deniz araştırma ve danışmanlık müdürü olan Erik Broekhuizen “Bu cins belirsizlik ve oynaklık yeni olağan – 2019 son olağan yıldı,” tabirlerini kullandı. Broekhuizen, petrol talebi iddialarındaki değişikliklerin tarihi uzun vadeli petrol piyasası büyüme varsayımlarını ortadan kaldırdığını söyledi.

“Geçmişte, her vakit sağlıklı uzun vadeli talep artışı olacağını söyleyebilirdiniz ve bu vakitle birçok sorunu çözer. Bu artık nitekim varsayımlara temel alınamaz,” dedi ve Çin ve Avrupa’daki zayıf talebe atıfta bulundu.

Çin’in ithalatı geçen yıl elektrikli ve plug-in hibrit arabalardaki kazanımlar ve ağır kamyonculukta sıvılaştırılmış doğal gazın artan kullanımıyla yaklaşık yüzde 3 düştü. Avrupa’da, daha düşük rafinasyon kapasitesi ve hükümetin karbonu azaltma talimatları ham petrol ithalatını yaklaşık yüzde 1 oranında azalttı.

Yeni tedarikçiler, yeni rotalar

Avrupa’nın rafinerileri başlangıçta Rusya’dan ithalatı kesti ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin akabinde hem ABD hem de Orta Doğu’dan petrol alımlarını artırdı. İsrail’in Gazze’ye yönelik savaşının akabinde Kızıldeniz’deki gemilere yapılan akınlar Orta Doğu’dan nakliye maliyetini artırdı. Rafineriler ABD ve Guyana’dan ithalatı rekor düzeylere çıkardı.

Irak’tan yapılan ihracat günlük 82.000 varil düştü ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden yapılan ihracat 2024’te günlük 35.000 varil düştü. Avrupa, Guyana’dan günlük 162.000 varil ve ABD’den günlük 60.000 varil daha fazla ihracat yaptı.

Eylül ayı sonlarında tırmanan Orta Doğu çatışması ve ABD Başkanı seçilen Donald Trump’ın daha fazla yaptırım uygulayacağı korkusu İran petrolünün arzının daralmasına ve fiyatlarının yükselmesine yol açtı. Bu, Çinli rafinerileri Batı Afrika ve Brezilya’dan gelen petrole yönlendirdi.

Yeni rafineriler ve yeni boru sınırları

Kpler’e nazaran Nijerya’nın yeni Dangote rafinerisi, 2023’te üretiminin yüzde 2’sini iç piyasaya satarken 2024’te Nijerya’nın ham petrol ihracatının yaklaşık yüzde 13’ünü ülkede tutmaya yetecek kadar mahallî arzla karşılaştı. Bu, Nijerya’nın Avrupa’ya ihracatını azalttı ve Nijerya ayrıyeten büyük bir net ihracatçı için alışılmadık bir durum olmak üzere, günlük 47.000 varil ABD petrolü ithalatı gerçekleştirdi.

Bahreyn, Umman ve Irak’ta artan yeni rafineri kapasitesinin yanı sıra Meksika’daki Dos Bocas’ın da bu bölgelerdeki petrol üretimini emmesi mümkün olarak bedellendiriliyor.

Kanada’da, genişletilmiş Trans Mountain boru sınırı artık Pasifik Kıyısı’na günlük 590 bin varil daha fazla sevkiyat yapabilir. Kanada ham petrolünün ABD Batı Kıyısı’na akmasıyla bölgedeki rafineriler daha az Suudi Arabistan ve Latin Amerika ham petrolü satın alırken, Kanada’dan Asya ülkelerine yapılan direkt sevkiyatlar ABD Körfez Kıyısı’ndan tekrar ihracatı azalttı.

Çin, Kanada’nın en büyük alıcısı olsa da ham petrol Hindistan, Japonya, Güney Kore ve Brunei’de de ithalatçılar buldu ve analistler daha fazla Asyalı rafinerinin petrolü satın alma mümkünlüğünün yüksek olduğunu belirtti.

Trump’ın ABD’ye en büyük iki yabancı petrol tedarikçisi olan Kanada ve Meksika ham petrolüne yüzde 25 gümrük vergisi önerisi de 2025’te petrol akışlarını değiştirebilir.