Küresel borçlar rekor tazeledi
Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF), “Küresel Borç Monitörü” raporunu yayımladı.
Rapora nazaran, global borç fiyatı 2024 yılında yaklaşık 7 trilyon dolar artışla 318 trilyon dolara ulaşarak rekor tazeledi. Kelam konusu artış, ABD Merkez Bankasının (Fed) gevşeme döngüsünün borçlanmada 16 trilyon doların üzerinde yükselişe yol açtığı geçen yılki artışın altında kaldı.
ABD’nin ticaret ve göç siyasetlerinin enflasyon üzerindeki tesirlerine ait kaygılar nedeniyle Fed’in faiz indirimlerine dair piyasa beklentilerinin azalmasıyla birlikte, global borçlanmanın yavaşlamasının, değerli ölçüde artan belirsizlik göz önüne alındığında ihtiyati bir duruş olarak görüldüğü kaydedildi.
Özellikle, 2024 yılının dördüncü çeyreğinde borç düzeylerinde bariz bir düşüş görüldü.
Küresel borçta geçen yılki artışın yaklaşık yüzde 65’i gelişmekte olan piyasalardan kaynaklandı.
Gelişmiş iktisatların toplam borcu geçen yıl 214,3 trilyon dolar olarak hesaplanırken, gelişmekte olan piyasalardaki borç 103,7 trilyon dolar olarak kaydedildi.
Borcun dağılımına bakıldığında, hanehalkına ilişkin borçlar 2024 sonu prestijiyle 60,1 trilyon dolara, finansal olmayan şirketlere ilişkin borçlar 91,3 trilyon dolara, kamu borçları 95,3 trilyon dolara ve banka üzere finansal şirketlere ilişkin borçlar 71,4 trilyon dolara yükseldi.
Global borcun GSYH’ye oranı 2020’den bu yana birinci kere yükseldi
Küresel borcun GSYH’ye oranı 2024’te 1,5 puanın üzerinde artarak yaklaşık yüzde 328’e ulaştı. Bu, pandeminin global borcun GSYH’ye oranında 35 puanın üzerinde yükselişi tetiklediği 2020’den bu yana kaydedilen birinci yıllık artış oldu.
Borçlardaki artışın devam etmesi geçen yıl borç oranlarının yükselmesinde kıymetli bir etken olsa da 2024 yılında ekonomik büyüme ve enflasyondaki yavaşlama borç oranları üzerindeki üst istikametli baskıya katkıda bulundu.
Türkiye’de keskin düşüş
Finans bölümü dışındaki borç oranlarındaki artış en süratli İsveç, Nijerya, Çin, İsrail ve Suudi Arabistan’da gerçekleşirken, Arjantin, Türkiye, Hollanda, Yunanistan ve İrlanda keskin düşüşlere şahit oldu.
Küresel borç birikiminde bilhassa 2025’in birinci yarısında daha fazla yavaşlama öngörülürken, global ekonomik siyaset belirsizliğinin rekor düzeylerde ve borçlanma maliyetlerinin hala yüksek olması nedeniyle borçlular ortasındaki daha temkinli duruşun özel bölümün kredi talebini engelleyebileceği kaydedildi.
Toplam GSYH’ye oranları dikkate alındığında, geçen yılın son çeyreği prestijiyle hanehalkına ilişkin borçlar yüzde 60,7’den 60,3’e ve finansal olmayan şirketlere ilişkin borçlar yüzde 91,7’den 91,5’e inerken, kamu borçları yüzde 96,3’ten 98,5’e çıktı.
Finans dalına ilişkin borçlar ise yüzde 77,7 düzeyinde seyretmeye devam etti.
Türkiye’de ise borçların GSYH’ye oranları dikkate alındığında, geçen yılın son çeyreğinde, hanehalkına ilişkin borçlar yüzde 11,3’ten yüzde 10’a, finansal olmayan şirketlere ilişkin borçlar yüzde 47,5’ten 39,7’ye, kamu borçları yüzde 33,8’den 26,6’ya ve banka üzere finansal şirketlere ilişkin borçlar yüzde 17,3’ten 16,3’e geriledi.