Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi altında süreç gören şirketler için finansal risklere karşı güç verimliliği ve yenilenebilir güç yatırımlarının kıymeti vurgulandı.

Sürdürülebilir İktisat ve Finans Araştırmaları Derneğinin (SEFiA), fosil yakıttan çekilme eğilimini incelediği ve bunun Türkiye’deki sermaye piyasalarına tesirini değerlendirdiği “Atıl Varlık Riski ve Fosil Yakıt Yatırımlarından Çekilme Eğilimi: BIST 100 Örneği” başlıklı raporu yayımlandı.

Borsa İstanbul 100 (BIST 100) Endeksi’nin karbon riskine maruz kalma oranı yüzde 11,3 olarak açıklanan çalışmada, varlıkların gelecek devirde sermaye piyasalarından kaynak sağlayamama riskiyle karşı karşıya kalabileceği vurgulandı.

Fosil yakıtlardan çekilme eğiliminin global görünümünü ortaya koyan raporda, Londra, Sao Paulo, Moskova, Avustralya ve Toronto borsalarının piyasa bedellerinin yaklaşık yüzde 20 ila yüzde 30’unun fosil yakıtlarla alakalı olduğu belirtildi.

“BIST 100 şirketlerinin ‘Net sıfır 2053 amacı’na ihtiyacı var”

Çalışmada, SEFiA’nın geçen yıl yayınlandığı ‘İklim Değişikliği ve Sürdürülebilirlik Araştırması: BIST 30 Firmalarının Görünümü 2023’ raporuna atıf yapılarak bankacılık harici 26 şirket içerisinde 2022 yılında yüksek ve önemli yüksek riskli şirket oranı yüzde 44 ve düşük riskli şirket oranı yüzde 8 iken, 2023 yılında yüksek ve önemli yüksek riskli şirket oranının yüzde 38 ve düşük riskli şirket oranının da yüzde 19 olduğu ortaya konuldu. Bu göstergeler BIST 30’da aşikâr oranda bir güzelleşmenin yaşandığına işaret ediyor.

Fakat şirketler, 2053 yılına yönelik ülke gayesini destekleyecek formda belirlenmiş yahut kamuoyu ile paylaşılmış somut bir plana sahip değil. 26 şirketten 16’sının net sıfır amacı için rastgele bir tarihi olmadığı, 15 şirketin ise karbon nötr olma yolunda bir gaye tarih paylaşmadığı görüldü.

Ayrıca bu şirketlerden 11’inin her iki amaç için belirlenmiş bir tarihi de şimdi yok. Şirketlerin net sıfır amacına ulaşmak kadar finansal risklerini de azaltabilmek için global eğilimleri takip etmesi önerildi.

“Bankacılık dalını zayıflatabilir”

SEFiA Yöneticisi Bengisu Özenç, rapora ait değerlendirmesinde, Türkiye’deki finansal piyasalar ve kurumsal yatırımcıların iklim amaçları ve karbonsuzlaşma eğilimleri çerçevesinde yaşanan finansal dönüşümden etkilenmesinin kaçınılmaz olduğunu belirterek, “Söz konusu eğilimler yeterli izlenmediği ve gerekli tedbirler alınmadığı durumda temerrütler ve atıl varlık mümkünlüğünün Türk bankacılık dalını zayıflatacağı öngörülüyor. Hudutlu bir karbon bütçesinin biçim verdiği yeni sanayi siyasetinden kaynaklanan finansal riskler, artık büyük işletmeler tarafından kıymetli bir risk olarak değerlendirilmeli” dedi.