Bakan Şimşek: 2025 yılında arz yönlü politikalara ağırlık verilecek
Ekonomi Muhabirleri Derneği’nin (EMD) tekrar çıkarmaya başladığı “Ekonom” mecmuasının birinci kapak yazısında Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in ropörtajına yer verildi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek EMD’ye verdiği ropörtajında, 2025 yılında tarımda, konut bölümünde ve enflasyon tesiri olan öteki alanlarda arzı desteklemeye yönelik siyasetlere tartı verileceğini vurguladı.
Ekonom mecmuasının haberinde şöyle denildi;
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek 2025 yılında tarımda, konut bölümünde ve enflasyon tesiri olan başka alanlarda arzı desteklemeye yönelik siyasetlere tartı verecek
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek Ekonom’a 2025 yılının yol haritasını çizdi. Şimşek, “Yapısal ıslahatlara sürat kazandıracağız” bildirisini verirken, 2025 yılında maliye siyasetinin daha sıkı olacağının da altını çizdi.
Şimşek, 2023 yılı mayıs ayından itibaren uyguladıkları programın olumlu sonuçlarını aldıklarını belirterek, 2024 yılının; dış kırınganlıkların azaltıldığı, dayanıklılığın artırıldığı, makrofinansal istikrarın güçlendirildiği bir yıl olduğunu kaydetti. Programı muvaffakiyetle uygulayarak, ödemeler istikrarı riski ve enflasyonun denetimden çıkma riskini ortadan kaldırdıklarını kaydeden Şimşek, “2025 yılında ise kalıcı fiyat istikrarını sağlamayı ve iktisatta yapısal dönüşümü hızlandırmayı hedefliyoruz. Enflasyonun düşmeye devam edeceği bu devirde, para siyasetini desteklemek için mali disiplini güçlendirecek ve arz istikametli siyasetleri devreye alacağız. Sürdürülebilir yüksek büyüme ve daha adil bir gelir dağılımı için, verimliliği ve rekabet gücümüzü artıracak yapısal ıslahatları hayata geçirerek ülkemizi yüksek gelirli ülkeler ortasında konumlandıracağız” değerlendirmesini yaptı.
Dezenflasyonda belirleyici olacak 4 unsur
Hazine Bakanı Şimşek, enflasyondaki düşüşün devam edeceğini belirterek, 2025’te dezenflasyonda dört temel konunun belirleyici olacağını söyledi. Şimşek, şöyle devam etti:
“Birincisi, para siyasetinin enflasyona gecikmeli tesiri vakitle daha net görülecek. İkincisi, 2025 yılında bütçe açığının ulusal gelire oranının azalması negatif mali tesir yaratacak. Üçüncüsü, bütçe imkânlarının elverdiği ölçüde, yönetilen ve yönlendirilen fiyatları enflasyon amacıyla uyumlu olarak belirleyeceğiz. Örneğin, enflasyonu etkileyen kalemlerde yine değerleme oranını uygulamadık. 2025’te akaryakıt eserlerinde yapılacak ÖTV artış oranını yüzde 6 ile sonlandırdık ve 12 milyar liralık vergi gelirinden vazgeçtik. Dördüncüsü, dezenflasyonu yalnızca talep istikametli siyasetlerle değil, besin, konut ve güç üzere birçok alanda arz taraflı önlemlerle de destekleyecek; bu alandaki ıslahatlara sürat kazandıracağız. Besin arzını artırmak emeliyle sulama projeleri, arazi toplulaştırması, besin lojistiği ve besin ihtisas bölgelerinin kurulmasına yönelik takviyelerimizi sürdüreceğiz. Toplumsal konut arzının artırılması da arz istikametli siyasetlerin temel ögelerinden biri olacak. Güç dönüşümünü ise hem yerli hem de yenilenebilir kaynakları önceliklendirerek gerçekleştireceğiz”
2025’te daha sıkı maliye siyaseti
2025 yılında maliye siyasetinin daha sıkı olacağını vurgulayan Şimşek, “2025 yılı, yeni vergi düzenlemelerinden daha çok kayıtdışılıkla gayret ve harcama disiplini periyodu olacak. Zelzele dışındaki alanlarda harcama disiplinine devam edeceğiz. Yeni ihdas edilen minimum kurumlar vergisi başta olmak üzere alınan gelir önlemleri, vergilemede istekli ahengi güçlendirecek çalışmalar, aktif tahsilat ve kontrol performansıyla bütçe açığını düşürmeye devam edeceğiz” dedi. Şimşek, bu kapsamda bütçe açığının ulusal gelire oranının 2025’te yüzde 3,1’e ve sonraki yıllarda yüzde 3’ün altına gerilemesini beklediklerini söz ederek, böylelikle kamu maliyesiyle de enflasyonla çabaya çok güçlü bir takviye sağlayacaklarını belirtti.
Yapısal ıslahatlar sürat kazanacak
Yapısal ıslahatlara sürat kazandıracaklarını kaydeden Şimşek, şöyle devam etti:
“Program kazanımlarımızı kalıcı hale getirecek, ülkemizin rekabet gücünü ve büyüme potansiyelini artıracak tüm alanlarda yapısal ıslahatlara sürat vereceğiz. Ar-Ge ve yenilikçilik kapasitesini geliştirmek, yeşil ve dijital dönüşümü sağlamak, beşeri sermayeyi güçlendirmek, işgücü piyasasını daha da aktifleştirmek, yatırım ortamını uygunlaştırmak ve kayıt dışılığı azaltmak yapısal reformlarımızın temel eksenini oluşturuyor”
Kamu ihale ıslahatının teknik çalışmaları tamamlandı
Mal ve hizmet piyasalarında ağırlaşmaya müsaade vermeyeceklerini lisana getiren Şimşek, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Arz tarafında ayrıyeten eser ya da dal bazında monopolleşme eğilimlerine de mani olacağız. Bu kapsamda mal ve hizmetlerde, piyasaya girişin-çıkışın kolaylaştırılması ile global entegrasyonun sağlanması kritik değer taşıyor. Zira rekabetin olduğu ortamda verimlilik artar, yenilikçi tahliller ortaya çıkar ve bu da doğal olarak dezenflasyonist bir etki yaratır. Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği’nin güncellenmesini; tarım, hizmetler ve kamu alımlarının kapsam dahiline alınmasını son derece kıymetli buluyoruz. Hasebiyle global entegrasyonu sırf ekonomik bir gereklilik değil, birebir vakitte dezenflasyon sürecinin değerli bir ögesi olarak da görüyoruz. Kamu alımları tarafında Kamu İhale Islahatına ait teknik çalışmalarımızı tamamladık ve Partimizin yetkili organlarına pahalandırmak üzere ilettik.
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, 2024 yılını kıymetlendirdi ve 2025 yılına ait beklentilerini şöyle anlattı:
2025’te KKM’den çıkış tamamlanacak
Makro finansal istikrarı pekiştirmek ve dezenflasyon sürecini hızlandırmak için KKM’den çıkıyoruz. KKM’nin cazibesini azaltmak için hukuksal şahıslardaki kurumlar vergisi istisnasını kaldırdık. Kişisel mevduatlara ise stopaj getirdik. Döviz yükümlülüğü olan firmaların döviz ve TL cinsinden hesaplarına sağlanan kur muhafazalı dayanağı kaldırıldı. Bu adımların da katkısıyla KKM’deki azalış 71 haftadır kesintisiz sürüyor. Ağustos 2023’te 144 milyar dolarla tepe düzeyini gören KKM stoku, Aralık’ta 32.8 milyar dolara geriledi ve KKM’nin toplam mevduatlar içindeki hissesi 20 puan azalarak yüzde 5.9’a düştü. 2025 yılında KKM’den çıkışı tamamlayacağız.
2025 yılında CDS gerilemeye devam edecek
Makro finansal istikrarımızın güçlenmesiyle ülke risk primimiz (CDS) düştü. Mayıs 2023’te 700 baz puana yükselen risk primimiz, 2024 sonunda 260 puana geriledi. Türkiye risk primindeki düzgünleşme ile gelişmekte olan ülkelerden olumlu ayrıştı. Bu periyotta gelişmekte olan ülkelerin ortalama risk primindeki düşüş 36 baz puan iken, risk primimiz 443 puan azaldı. 2025 yılı CDS’imizin düşmeye devam ettiği bir yıl olacak. Program sayesinde dış finansman maliyetimiz de epey azaldı. ABD Hazinesi emsal vadeli tahvil getirisi üzerine ek prim farkı, yani spread, gelişmekte olan ülkelerde 2023 yılı Mayıs ayına nazaran 69 baz puan, ülkemizde ise 432 puan geriledi.
Dış kırılganlıklar değerli ölçüde azaldı
Mayıs 2023’te 55,6 milyar dolara ulaşan yıllıklandırılmış cari açık, Ekim 2024’te 7,7 milyar dolara, ulusal gelire oranla yüzde 0,8’e geriledi. İktisattaki tekrar dengelenme, azalan güç maliyetleri, düşen altın ithalatı ve turizm gelirlerindeki olumlu seyir cari istikrardaki güzelleşmeyi destekledi. 2024 yılında cari açığın ulusal gelire oranla yüzde 1’in altında gerçekleşerek Orta Vadeli Program amacının altında kalmasını bekliyoruz. 2025 yılında ise cari açığın sürdürülebilir bir seviyede, ulusal gelire oranla yüzde 2 düzeyinde kalmasını öngörüyoruz.
Rezervler tasa kaynağı olmaktan çıktı
Cari açıktaki düşüş, dış finansmana erişimin güzelleşmesi ve Türk lirasına artan inanç sonucunda, kıymetli ölçüde rezerv birikimi sağladık. 2023 yılı Mayıs ayına nazaran brüt rezervlerimiz yaklaşık 57 milyar dolar, swap hariç net rezervlerimiz ise 104 milyar dolar arttı. Memleketler arası tanıma nazaran rezerv yeterliliğimiz eşik düzeye ulaştı. Rezervlerdeki artışın yaklaşık yüzde 75’i yurt içi portföy tercihlerinden, yani aykırı para ikamesinden kaynaklandı. Programla birlikte Türk Lirasına inanç arttı ve yabancı para mevduatların toplam içindeki hissesi yüzde 41,4’e geriledi.
FATF’ın 5. çeşit hazırlığı
Gri listeden çıkış sürecinde mevzuat ahengi kapsamında 40 Mali Aksiyon Misyon Gücü (FATF) tavsiyesinin 39’unda uyumlu pozisyona gelerek en başarılı üye ülkeler ortasında yerimizi aldık. Terörizmin finansmanı ve hata gelirlerinin aklanmasıyla uğraşımızı, memleketler arası standartlara tam uyumlu ve kararlı bir biçimde sürdürmeye devam edeceğiz. Birinci pahalandırılacak ülkeler ortasında yer aldığımız ve 2025’te başlayacak olan FATF’in 5’inci kıymetlendirme cinsine ait hazırlıklarımıza gri listeden çıkar çıkmaz başladık. Bu süreçlerde edindiğimiz deneyimleri dost ülkelerle de paylaşarak onlara da katkı sağlıyoruz.
Enflasyonu denetim altına aldık
Vatandaşımızın geçim problemini çözmek en büyük önceliğimiz. Bu doğrultuda gerekli siyaset çerçevesini oluşturduk ve dezenflasyon programını kararlılıkla uygulamaya devam ediyoruz. Uyguladığımız programın temel maksadı olan fiyat istikrarını sağlamak, uzun soluklu bir gayret gerektiriyor. Bu nedenle programın birinci yılını dezenflasyona geçiş devri olarak planlamıştık. Yıllık enflasyon öngördüğümüz üzere mayısta tepeye ulaştı. Haziranda başlayan dezenflasyon süreci devam ediyor. Aralık ayında yıllık enflasyon 2023 sonuna nazaran 20 puan, 2024 mayıs ayındaki tepe düzeyine nazaran ise 31 puandan fazla geriledi. Para siyasetine hassasiyeti yüksek olan temel mallarda enflasyon düşüşü daha barizken, dünyada olduğu üzere bizde de hizmetlerde atalet yüksek seyrediyor.
Gelir dağılımı düzgünleşiyor
Uyguladığımız iktisat programı sayesinde gelir dağılımındaki bozulmayı gidermeye başladık. Gelir dağılımı eşitsizliğini gösteren Gini Katsayısı 2022 yılında, 2005 yılından sonra en makûs düzeyini görmüştü. Lakin 2023 yılında bu eğilim aksine döndü, gelir dağılımında adalet yine sağlanmaya başladı. Çalışanlarımızın ulusal gelirden aldığı hisse son 26 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Enflasyondaki düşüşün devamıyla, vatandaşlarımızın alım gücü daha da artacak ve gelir dağılımındaki bozulma düzelmeye devam edecek.
“Bütçe açığını denetim altına aldık”
Deprem harcamalarının tesiriyle 2023’te bütçe açığının ulusal gelire oranını yüzde 6,4 öngörmüştük. Uyguladığımız siyasetlerle bu oran yüzde 5,2 gerçekleşti ve gelişmekte olan ülke ortalamalarının altında kaldı. 2024 yılında ise bu oranın yüzde 4.9 olarak gerçekleşmesini bekliyoruz.
“Büyüme dengelendi, yavaşlama geçici”
Dezenflasyon sürecinde büyüme ölçülü ve daha istikrarlı seyrediyor. 2023 yılı üçüncü çeyreğinde iktisatta başlayan dengelenme belirginleşerek sürüyor. 2024’ün birinci üç çeyreğinde yüzde 3,2 gerçekleşen büyümeye toplam yurt içi talep 1,3 puan, net dış talep ise 1,9 puan katkı yaptı. Jeopolitik gelişmeler ve en büyük ticaret ortağımız Almanya’daki zayıf talep, 2024 yılında ihracatımızın büyümeye katkısını sınırladı. Bunun yanı sıra stok maliyetlerindeki artış, iç talepteki yavaşlama ve öbür ihracat pazarlarımızdaki görece zayıf talep imalat endüstrinde daralmaya neden oldu. Lakin ulusal gelirimizin yaklaşık 4’te 3’ünü oluşturan hizmetler, inşaat ve tarım kesimlerinde ekonomik aktivite hala güçlü görünümünü koruyor. Büyümedeki ivme kaybına karşın, işgücü piyasamız güçlü görünümünü sürdürmekte olup programın kısa vadeli tesirlerinin hayli hudutlu olduğunu gösteriyor. Mevsimsel düzeltilmiş istihdam 2024 Ekim ayında geçen yılın mayıs ayına nazaran 1,4 milyon kişi artarken birebir devirde işsizlik oranı 0.8 puan gerileyerek yüzde 8,8 oldu.
2025 yılında ekonomik aktivitenin toparlanmasını bekliyoruz
Enflasyondaki düşüş ve destekleyici global şartlarla birlikte, 2025’in ikinci yarısından itibaren ekonomik aktivitede nispî bir toparlanma öngörüyoruz. 2025 yılında global büyümenin, ticaretin, finansal şartların ve emtia fiyatlarının ekonomimiz açısından daha destekleyici olmasını öngörüyoruz.
İhracatımızın yüzde 72’sini oluşturan Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da büyümenin 2025 yılında hızlanması beklenmektedir. 2025 yılı sonuna kadar piyasalar, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) 50 baz puan, Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) ise 100 baz puan daha faiz indirimi yapmasını öngörmektedir. Gevşeyen global finansal şartlar ülkemiz ve gelişmekte olan başka ülkeler açısından olumlu olacaktır. Global iktisatta korumacılığın arttığı bir periyottan geçiyoruz. Üretimin yerelleştiği ve tedarik zincirlerinin dost ülkelere yöneldiği bu devirde, Türkiye değerli avantajlara sahip. Gümrük Birliği dahil olmak üzere, 54 ülkeyle yaptığımız hür ticaret mutabakatlarıyla, 30 trilyon dolarlık bir coğrafyaya entegreyiz ve bu sayede muhafazacı eğilimlere karşı sağlamız. Hür ticaret mutabakatlarımızın olmadığı yakın ve dost coğrafyalarla da güçlü bağlarımız var.
