İTO ve TÜİK endeksleri ‘eskiye göre daha yakın’ olacak
İstanbul Ticaret Odası (İTO) İstanbul için hazırladığı fiyat endeksini güncelliyor.
1995 yılından bu yana hazırlanan ‘İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi’ yarından itibaren İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’ ismiyle yenilenerek yayımlanacak. Yeni endeks ana kümeler ve husus sayısı olarak TÜİK ile daha uyumlu bir görünüm sergiliyor. Mevzuyla ilgili tanıtım toplantısında konuşan İTO Bilim Kurulu Üyesi ve Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ege Yazgan, çıkan sonuçlarla ilgili, “TÜİK ile İTO datalarının ana eğiliminin eskisine nazaran daha yakın olduğunu söyleyebilirim. Güncelleme sonrası bu bizim beklediğimiz bir durumdu” dedi.
İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi çalışmaları kapsamında Ocak 2023’ten bu yana toplam 586 binin üzerinde fiyat verisi toplandı. 1995 yılı bazlı indekste 242 husus bulunurken, 2023 yılı bazlı İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’nde 493 unsur yer alıyor. İndeksteki ana küme sayısı 8’den 12’ye çıkarıldı. Fiyat derleme sayısı da 15 bin 725’ten 24 bin 500’e yükseltildi. İTO tarafından hesaplanan ve açıklanan indekslerin fiyatları, yüklü olarak ‘yerinde bilgi toplama’ formülüyle temin ediliyordu. Yeni indekste ise bu metoda ek olarak kısmen ‘internet üzerinden’ data temini de yapılmaya başlandı.
Yeni endeksin husus yapısı da günün şartlarına nazaran güncellendi. Örneğin eski endeksteki soba, gazete, görüntü ve kasetçalar üzere eserler çıkarılırken, dijital yayın üyeliği, cep telefonu üzere kalemler eklendi. En radikal değişiklik ise eski endekste olmayan arabanın eni endekse dahil edilmesi oldu. Güncelleme sonrası besinin hissesi yüzde 42,5’ten yüzde 30,70’e inerken, ulaştırmanın hissesi yüzde 6’dan yüzde 13,8’e yükseldi.
Yeni indeks için İTO Bilim Kurulu, İTO Stratejik Araştırmalar Merkezi (İTOSAM) İstatistik Ünitesi ve NielsenIQ Türkiye Tüketici ve İçgörü Araştırmaları Bölümü’nün çalışmaları ile aylık 350 hane takip edilerek, toplam 2 bin 400 hanenin iştirak gösterdiği tüketim araştırması yapıldı.
İndeks çalışmaları kapsamında Ocak 2023’ten bugüne kadar geçen 25 ayda toplamda 586 binin üzerinde fiyat verisi toplandı.
Yeni alışkanlıklara nazaran güncellendi
Yeni indeksin tanıtım toplantısında konuşan İTO Başkanı Şekib Avdagiç, şunları söyledi:
“Tüketim davranışlarımızda esaslı değişiklikler oldu, oluyor. Dün hiç düşünülmeyen hizmet ve eserler, temel gereksinimler ortasına girdi. Bir evvelki indeksimizde ‘soba, görüntü, kaset çalar, odun, aidata dahil olmayan kapıcı ücretleri’ üzere başlıklar vardı. Artık İstanbul’da doğalgazsız mesken yok, görüntü kaset izleyen yok. Fakat hepimiz araba, cep telefonu, internet, dijital platformlar kullanıyoruz. Münasebetiyle 30 yıldır kullandığımız 1995 baz yıllı indeksimiz artık kâfi olmamaya başladı. Bu nedenle İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi’nin güncellenmesi için 2019 itibariyle çalışmalara start verdik. Ne yazık ki ortaya 2 yıllık pandemi girdi, hem fiyatlamalarda hem de tüketim biçimlerinde anormallikler oldu. Biliyorsunuz, baz yılının harikulâde gelişmelerden mümkün olduğunca arındığı bir yıl olması gerekiyor. Bu nedenle çalışmalarımızın başlangıç tarihini erteledik. Olağanlaşma sürecinin kabul edilecek bir düzeye gelmesini bekledik. Yeni indeksimizi birinci sefer 2023 yılında teste başladık. Baz yılı olarak da 2023’ü temel aldık. 1 Şubat 2025’ten itibaren de resmi olarak yürürlüğe koyuyoruz.”
Avdagiç, İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’nin A’dan Z’ye akademisyenler, bağımsız kuruluşlar ve İTO İstatistik Birimi’nden oluşan bir takım tarafından hazırlandığını kaydetti. Avdagiç, “En büyük bahtımız, tıpkı 1953’teki üzere akademik açıdan Türkiye’nin sayılı isimleri ortasında yer alan hocalarımızdı. İkincisi ise dünyanın önde gelen bilgi hizmetleri ve en kapsamlı tüketici içgörülerini sunan şirketi NielsenIQ oldu. Bu süreçte NielsenIQ Türkiye ve NBT Teknoloji Danışmanlık’tan danışmanlık hizmeti aldık. Sacayağımızın üçüncü temeli ise Odamızın 96 yıllık enflasyon ölçme tecrübesine sahip İstatistik Birimi’ydi” diye konuştu.
