Nobelli Acemoğlu’ndan ‘Trump ekonomisi’ uyarıları
Nobelli Prof. Daron Acemoğlu, Trump’ın iktisat siyasetleriyle ilgili olarak ihtarlarda bulundu.
Acemoğlu, Trump periyodunda personeller açısından haberlerin uygun olmayacağını söyledi.
X hesabından uzun bir paylaşım yapan Acemoğlu, bilhassa yapay zeka ve genelde Silikon Vadisi’ne olan yaklaşımı ve Amerikan kurumlarına mümkün tesirlerinden ötürü Trump’ın genel ajandasının da büyük riskler içerdiğini belirtti.
Trump’ın zamanlamasının çok uygun olduğunu belirten Acemoğlu, “Biden’ın uyguladığı birçok siyaset büyük ölçüde başarılı oldu. Lakin bunların meyvelerini toplamak Trump’a nasip olacak ve kendisi yapmış üzere kendine hisse çıkaracak. Biden’ın siyasetleri 1980’lerden beri alışık olduğumuzun bilakis, bilhassa çalışan kesim için daha fazla iş yaratmaya ve tabandaki maaşlarda artış sağlamaya başlamıştı. CHIPS yasası ve IRA ülkenin endüstriyel ve teknolojik bazını kuvvetlendiren tesirler doğurmaya başladı. Biden idaresi sırasında yapılan alt yapı yatırımları ABD iktisadını ve üretimini daha da destekleyerek iş ve fiyat artışına yol açabilecektir. Bunlar da vakit alacağı için Trump’ın kendine hisse çıkarmasına imkan sağlayacak olsalar da onun uygulayacağı siyasetlerin tesirleri yüzünden bu çok fazla olmayabilir” dedi.
“Yüksek gümrük vergileri istihdam yaratmayacak”
Çin’e uygulanacak çok yüksek gümrük vergilerinin istihdam yaratmayacağını belirten Acemoğlu, müttefiklere de yüksek vergilere devam edemeyeceğini söyledi. Acemoğlu, bunların iktisada yardımcı olmak bir yana büyümeyi negatif etkileyip kompleks tedarik zincirlerini aksatmaya neden olacağına dikkat çekti.
Acemoğlu Biden devrinde enflasyon görünümüne de değindi. Paylaşımında Acemoğlu, “Belki Biden’ın erken periyot siyasetlerinin enflasyonu körüklediği kritiği yapılabilir. Lakin büyük ölçüde Fed’in yardımıyla enflasyon geriledi ve büyük bir olasılıkla düşük bir sevideye yeni bir istikrar bulacak. Bu gidişle yakında fiyatların dükkanlarda bir evvelki yıla nazaran ne kadar daha fazla olduğu unutulup gidecektir. Lakin Trump’ın ekonomik ajandasında enflasyonun istikrara gelmesi için hiçbir şey yok. Gümrük vergileri, şayet uygulamaya konarsa, birinci başta birtakım yükseltecektir. Ve şayet kendi popülaritiesini arttırmak için Fed’e faiz indirme baskısı yaparsa yüksek enflasyon geri gelecektir” dedi.
Kripto varlık yaklaşımına da vurgu yaptı
Acemoğlu paylaşımında Trump’ın kripto paralar konusundaki yaklaşımına da değindi ve bunun büyük ihtimalle yeni dolandırıcılıklara yol açacağını ve küçük yatırımcıların sürdürülemez balonlara para kaybetmelerine neden olacağını belirtti.
Kripto para piyasalarından Amerikan çalışanları ya da tüketicileri için hiçbir uygun sonuç beklemediğini söyleyen Acemoğlu Trump idaresinin en büyük risklerinin daha orta ve uzun vadede kendini göstereceğini söyledi.
“Gerekli düzenleme yapılmazsa yapay zeka birçok sanayiyi mahvedebilir”
Acemoğlu paylaşımında yapay zekaya da geniş yer ayırdı.
Biden’ın yapay zeka konusundaki başkanlık buyruğunun potansiyel olarak büyük dönüşüm yaratacak bir teknolojinin regülasyonu için yetersiz bir başlangıç olduğunu belirten Acemoğlu, gerekli halde düzenleme yapılmazsa yapay zekanın birçok sanayiyi mahvedebileceğini söyledi.
Sosyal medya örneğinde görüldüğü üzere, tüketicilerin ve tüm insanların yaygın biçimde manipüle edilmesine yol açabileceğine de dikkat çeken Acemoğlu, “Belki de daha berbatı, yapay zekanın gerçek potansiyeli olan çalışanlara yardımcı olacak enformasyon teknolojisi olma niteliği hiçbir vakit gerçekleşmeyebilir. Trump büyük ihtimalle tüm regülasyonları kaldıracaktır. Böylelikle en çok prevasız yatırımcılar ile Silicon Valley risk sermayedarları tarafından desteklenen yapay zeka hakkındaki aldatmacaların tekrar alevlenmesine yol açacaktır” dedi.
“Trump’ın yaklaşımı makûs yapay zeka uygulamaları doğuracaktır”
Acemoğlu’na nazaran, Trump’ın yapay zeka regülasyon yaklaşımı büyük ihtimalle yeterlilikten daha fazla makus yapay zeka uygulamaları doğuracaktır, en büyük maliyet ise, Trump’ın büyük şirketler ve Silicon Valley’deki risk sermayedarlarını desteklemesiyle oluşacak olan ve çalışanların aleyhine sonuçlar verecek daha fazla otomasyon.
Acemoğlu bu durumun maliyetinin Amerikan çalışanları için çok yüksek olacağını belirtti.
Acemoğluna’na nazaran ikinci en büyük maliyet Amerikan kurumlarına olacak.
Acemoğlu bu bahisle ilgili olarak şunları söyledi: Tekraren belirttiğim üzere Trump Amerikan kurumları için büyük tehlikedir. Tekrar de bu ABD demokrasisinin dört yıl içinde sona ereceği demek değildir. Bu riskin hiç olmadığını söyleyemem fakat en muhtemel senaryo bu değildir. Lakin Trump demokratik normları daha da zayıflatacaktır. Siyasette meçhullüğü ve keyfiliği arttıracaktır. Polarizasyonu derinleştirecektir ve kurumlara olan inancı zedeleyecektir.
Adalet Bakanlığı da bu güven buhranından hissesini alacakların başında gelecektir. Bu çabuk bir ekonomik çöküş demek değildir. Hatta Trump tipi transaksiyonal siyasetler birinci etapta iltimaslı şirketlere yatrımı özendirebilir de. Lakin orta vadede, mesela 10 yıl üzere bir müddet içinde, zayıflayan kurumlar, artan belirsizlikler ve adalete olan itimadın zedelenmesi yatırım ve verimlilik üzerindeki tesirlerini göstermeye başlayacaktır.
Bu tip kurumsal zayıflamalar iktisat için çok maliyetli olur. Lakin bu durum, kurumların ve tarafların inancının mukaveleler tarafından desteklendiği inovasyonlara ve kompleks, ileri seviye teknolojilere bağlı ABD iktisadı için ise felaket olabilir.
İşin uzmanları tarafından yapılmamış regülasyonlar bilhassa sıhhat, eğitim, online işler ve tüketici servisleri üzere iktisadın birtakım alanları için çok maliyetli olabilirler. Bütün bunlar çalışanlar için makûs haberler demek. Şayet iktisat inovasyon ve üretkenlik artışı yaratamazsa gerçek fiyatlar artmayacaktır. Çalışanların lehine olan teknolojilere yatırım yapmaz isek fiyatlar ve işler negatif etkilenecektir.